اختصاصی تابناک باتو ــ مصرف جهانی داروهای ضد افسردگی (AD) در دو دهه اخیر به طور چشمگیری افزایش یافته است و اروپاییها بزرگترین مصرف کنندگان آن هستند.
بر اساس دادههای سازمان همکاری اقتصادی و توسعه (OECD) استفاده از داروهای ضد افسردگی از سال ۲۰۰۰ تا ۲۰۲۰ در ۱۸ کشور اروپایی تقریباً دو و نیم برابر افزایش یافته است. دادههای OECD همچنین افزایش چشمگیر اضطراب و افسردگی را در طول همه گیری COVID-۱۹ نشان میدهد.
اما آیا شادترین کشورها از داروهای AD کمتری استفاده میکنند؟ و اینکه محققان چگونه افزایش شدید مصرف داروهای ضد افسردگی را توضیح میدهند؟
مجموعه دادههای OECD دوز تعیین شده روزانه (DDD) مصرف "N۰۶A-Antidepressants" را نشان میدهد. متوسط مصرف داروهای ضد افسردگی در ۱۸ کشور اروپایی در سال ۲۰۰۰، ۳۰.۵ DDD به ازای هر ۱۰۰۰ نفر در روز بود که در سال ۲۰۲۰ به ۷۵.۳ DDD افزایش یافت که یک رشد ۱۴۷ درصدی را نشان میدهد.
اما در این میانگین کلی، چیزی که پنهان است دوز شروع مصرف داروهای صدافسردگی در کشورهای مختلف است. برای مثال، طبق دادههای منتشر شده دوز شروع مصرف از ۶.۴ DDD در استونی تا ۷۰.۵ DDD در ایسلند متغیر است.
جمهوری چک با ۵۷۷ درصد بیشترین افزایش مصرف دارو را به ثبت رساند، در حالی که در فرانسه این میزان تنها ۳۸ درصد افزایش یافته و کمترین تغییر را در بین این کشورهای اروپایی در بین سالهای ۲۰۰۰ تا ۲۰۲۰ به ثبت رسانده است. اما در همین مدت میزان دوز مصرف در پرتغال ۳۰۴ درصد، در بریتانیا ۲۵۶ درصد، در اسپانیا ۲۰۸ درصد و در آلمان ۲۰۰ درصد افزایش یافته است.
نگاهی دقیقتر به پنج کشور منتخب شامل فرانسه، آلمان، پرتغال، اسپانیا و سوئد در طی ۲۰ سال نشان میدهد که استفاده از داروهای ضد افسردگی متفاوت است. اگرچه این افزایش میزان مصرف در فرانسه به خصوص در ۱۵ سال گذشته بسیار کم بوده است، اما در دو دهه گذشته در پرتغال افزایش یافته است.
نمودار مسابقه میلهای همچنین نشان میدهد که چگونه مصرف داروهای ضد افسردگی سال به سال در کشورهای اروپایی افزایش یافته است. در ۱۴ کشور از ۱۸ کشور، مصرف داروهای AD بیش از دو برابر شده است.
کدام کشورها بیشترین مصرف داروهای ضد افسردگی را دارند؟
با نگاهی به تغییرات دهه گذشته، دادههایی برای ۲۴ کشور اروپایی داریم.
در سال ۲۰۲۰، مصرف داروهای AD به ازای هر ۱۰۰۰ نفر در روز از ۲۰ DDD در لتونی تا ۱۵۳ DDD در ایسلند متغیر بود. پس از آن پرتغال (۱۳۱ DDD)، انگلستان (۱۰۸ DDD))، سوئد (۱۰۵ DDD) و اسپانیا (۸۷ DDD) قرار دارند.
در سال ۲۰۲۰، میانگین استفاده در این ۲۴ کشور DDD ۶۸ بود. سه کشور بزرگ از نظر جمعیت یعنی ترکیه (۴۹ DDD)، فرانسه (۵۵ DDD) و آلمان (۶۲ DDD) همگی کمتر از میانگین دارو استفاده کردند.
آیا ارتباطی بین شادی و استفاده از داروهای ضد افسردگی وجود دارد؟
جواب کوتاه و منفی است. دادههای مربوط به کشورهای اروپایی نشان نمیدهد که افراد شادتر کمتر داروهای ضد افسردگی مصرف میکنند.
ایسلند که بر اساس گزارش جهانی شادی در سال ۲۰۲۰ دومین کشور شاد جهان بود، بیشترین مصرف داروهای ضد افسردگی را در اروپا دارد.
سوئد که در رتبه ششم گزارش شادی قرار دارد، با میزان مصرف DDD ۱۰۵ چهارمین رتبه مصرف داروهای ضد افسردگی را دارد.
طبق این گزارش، مردم فنلاند که شادترین ملت بودند، DDD ۸۲ داروی ضد افسردگی استفاده کردند که فنلاند را در بین ۲۴ کشور در رتبه هفتم قرار داد.
لتونی که کمترین مصرف را با ۲۰ دوز روزانه دارد، در رتبه ۳۴ در گزارش جهانی شادی قرار دارد. مجارستان که پس از لتونی با مصرف DDD ۳۰ در رتبه ۴۳ لیست شادی قرار دارد.
مصرف داروهای ضد افسردگی در ۱۰ سال گذشته تنها در دانمارک کاهش یافته است
مصرف داروهای AD بین سالهای ۲۰۱۰ تا ۲۰۲۰ در ۲۴ کشور اروپایی با میانگین مصرف روزانه از DDD ۴۹.۸ به DDD ۶۸ رسیده است که ۳۶.۵ درصد افزایش یافته است. دانمارک تنها کشوری است که در دهه گذشته کاهش ۴ درصدی مصرف داروهای ضد افسردگی را به ثبت رسانده است.
استونی با ۱۳۳ درصد بیشترین افزایش را به ثبت رسانده است در حالی که مصرف دارو تنها ۲ درصد در فرانسه افزایش یافته است. مصرف این داروها در بریتانیا دو برابر شد و در ترکیه ۵۰ درصد افزایش یافت. این تغییر در ۱۰ کشور کمتر از ۲۵ درصد بود.
هزینههای داروهای ضد افسردگی چه مقدار بوده است؟
هزینههای مصرف داروهای ضد افسردگی باری بر دوش شهروندان و کشورهایشان است.
در سال ۲۰۲۰، آلمان ۸۱۲ میلیون دلار (۷۸۳ میلیون یورو) برای داروهای ضد افسردگی هزینه کرد. اسپانیا (۶۴۹ میلیون دلار یا ۶۲۶ میلیون یورو) و ایتالیا (۴۵۶ میلیون دلار یا ۴۴۰ میلیون یورو) دیگر کشورهای پیشرو در هزینه داروهای ضد افسردگی هستند.
نسبت هزینه داروهای ضد افسردگی به کل فروش دارو نشان میدهد که در برخی کشورها این هزینهها قابل توجه است. در سال ۲۰۲۰، فروش داروهای ضد افسردگی در مقایسه با فروش ۲.۷ درصدی در اسپانیا، ۲.۲ درصدی در اتریش، ۱.۹ درصدی در ترکیه و ۱.۴ درصدی در آلمان، ۴ درصد از فروش دارویی را در پرتغال به خود اختصاص دادند.
شیوع افسردگی مزمن در اروپا
هیچ داده رسمی قابل مقایسهای در مورد سهم افراد گزارش شده مبتلا به افسردگی مزمن یا مراجعه به روانشناس، روان درمانگر یا روانپزشک وجود ندارد.
با این حال، نتایج نظرسنجی منتشر شده توسط Eurostat دیدگاههایی را ارائه میدهد. در سال ۲۰۱۹ یورواستات دریافت که ۷.۲ درصد از شهروندان اتحادیه اروپا گزارش دادند که به افسردگی مزمن مبتلا هستند که در مقایسه با سال ۲۰۱۴ (+ ۰.۳ واحد درصد) تنها یک افزایش ناچیز بود.
در سال ۲۰۱۹، در میان کشورهای اتحادیه اروپا، پرتغال (۱۲.۲ درصد) بیشترین سهم را از جمعیت گزارشدهنده افسردگی مزمن داشت و پس از آن سوئد (۱۱.۷ درصد)، آلمان و کرواسی (هر دو ۱۱.۶ درصد) قرار دارند. کمترین سهم افرادی که افسردگی مزمن را گزارش کردند در رومانی (۱.۰ درصد)، بلغارستان (۲.۷ درصد) و مالت (۳.۵ درصد) بود.
جالب است که دو کشور اول یعنی ایسلند (۱۵.۶ درصد) و پرتغال (۱۲.۲ درصد) در گزارش افسردگی مزمن نیز به ترتیب با DDD ۱۵۳ و DDD ۱۳۱ در سال ۲۰۲۰ بیشترین مصرف داروهای ضد افسردگی را داشتند.
تاثیر کووید بر سلامت روان
نظرسنجیهای اخیر منتشر شده توسط OECD نشان میدهد که سلامت روان از زمان شروع همه گیری COVID-۱۹ به طور قابل توجهی بدتر شده است.
از مارس ۲۰۲۰ به بعد، شیوع اضطراب و افسردگی در ۱۵ کشور منتخب OECD از جمله چندین کشور اروپایی افزایش یافته است.
شیوع اضطراب در اوایل سال ۲۰۲۰ دو برابر یا بیش از دو برابر بود که در سالهای گذشته در بلژیک، فرانسه، ایتالیا، مکزیک، نیوزیلند، بریتانیا و ایالات متحده مشاهده شد.
شیوع افسردگی در اوایل سال ۲۰۲۰ نیز دو برابر یا بیشتر از دو برابر بود که در سالهای گذشته در مکزیک، استرالیا، بلژیک، کانادا، فرانسه، جمهوری چک، مکزیک، سوئد، بریتانیا و ایالات متحده مشاهده شد.
با این حال، از آنجایی که روشهای نظرسنجی بین مطالعات متفاوت است، ارائه هیچ مقایسه قوی بین هیچ کشوری امکانپذیر نیست.
آیا مصرف داروهای ضد افسردگی در طول کووید افزایش یافته است؟
افزایش ۱۰ درصدی یا بیشتر در مصرف بین سالهای ۲۰۱۹ تا ۲۰۲۱ در ۱۴ کشور مورد مطالعه OECD که دادههای مربوط به آنها در دسترس است، وجود دارد. به عنوان مثال، استفاده در لتونی در این دو سال ۲۲ درصد افزایش یافته است، اما در مجارستان تنها ۱ درصد افزایش یافته است.
با این حال، این در شرایطی است که در ۲۰ سال گذشته روند ثابتی در افزایش مصرف داروهای ضد افسردگی وجود دارد. بنابراین، تحقیقات بیشتری برای درک هر گونه تأثیر احتمالی بیماری همه گیر بر این افزایشهای اخیر مورد نیاز است.
چرا مصرف داروهای ضد افسردگی افزایش مییابد؟
تعدادی توضیح بالقوه برای این افزایش در دو دهه اخیر وجود دارد.
محققانی که بین سالهای ۱۹۹۵ تا ۲۰۱۱ تأثیرات روی روند تجویز داروهای ضد افسردگی را در بریتانیا مطالعه کردند، پیشنهاد کردند که این افزایش را میتوان به بهبود شناخت افسردگی، در دسترس بودن داروهای جدید AD، تغییر در نگرشهای بیمار/GP، در دسترس بودن درمانها، در حال تکامل بالینی نسبت داد.