محمدرضا حکیمی متولد ۱۴ فروردین ۱۳۱۴ شمسی (۱۳۵۴ قمری) در مشهد است. پدرش عبدالوهاب که از یزد به مشهد مهاجرت کرده بود، از معتمدین و محترمین بازار مشهد بود. او در دوازده سالگی تحصیلات حوزوی را از مدرسه نواب مشهد آغاز کرد و در طول دوران تحصیل از اساتیدی، چون ادیب نیشابوری دوم، میرزا احمد مدرس، مجتبی قزوینی (درسهای فلسفی و الهیاتی)، هاشم قزوینی، سید محمدهادی میلانی (خارج فقه و اصول)، آقابزرگ تهرانی، غلامحسین محامی بادکوبهای، علیاکبر الهیان و اسماعیل نجومیان استفاده کرد. در سال ۱۳۴۸ از آقابزرگ تهرانی اجازه نقل روایت گرفت. حکیمی همچنین مقداری از علوم غریبه را نزد سید ابوالحسن حافظیان مشهدی (درگذشته ۱۳۶۰ش) و برخی دیگر از استادان آموخت.
به نوشته اکبر ثبوت، با آنکه در دهه چهل شمسی عالمان مشهد مردم را به مراجع نجف ارجاع میدادند، حکیمی هوادار آیتالله خمینی بود و تلاش کرد که استادش مجتبی قزوینی را با خود همراه کند. در نتیجه قزوینی با همراهی عدهای دیگر از علمای دینی مشهد به قم رفته و با آیتالله خمینی دیدار کردند. حکیمی به خاطر فعالیتها و سخنانش در جلسات تحت فشار دستگاههای امنیتی حکومت پهلوی قرار گرفته بود. حکیمی در مشهد جلساتی با نام الغدیر دایر کرده بود و درباره کتاب الغدیر گفتگو و سخنرانی برگزار میکرد.
حکیمی در خرداد سال ۱۳۴۵ شمسی از خراسان به تهران رفت او با مرتضی مطهری و محمدتقی جعفری دوستی داشت. او با علی شریعتی نیز از مشهد و در کانون حقایق اسلامی آشنا شده و با او ارتباط گستردهای داشت. شریعتی در نامهای به حکیمی وصیت کرده و اجازه تصحیح آثارش را داده بود.
حکیمی نویسندگی را از جوانی آغاز کرد و قدیمیترین متن منتشر شده او مقالهای است درباره غدیر که در ۱۳۴۰ شمسی در نامه آستان قدس منتشر شد. محمد اسفندیاری، نویسنده و پژوهشگر تاریخ اسلام، حکیمی را نویسندهای صاحب سبک و یکی از بیست نویسنده برتر در نثر فارسی میداند.
او همچنین به دو زبان فارسی و عربی شعر میگفت و در طول سالهای ۱۳۳۳ تا ۱۳۴۵ شمسی که در مشهد بود در انجمنهای ادبی مشهد بهویژه انجمن فردوسی شرکت میکرد. او نخستین قصیده عربی خود را در ۱۹ سالگی برای استادش ادیب نیشابوری دوم سرود. قصیدهای که حکیمی در ۲۵ سالگی و در استقبال از یکی از قصاید ابنسینا سروده بود مورد تمجید علامه حائری سمنانی و بدیعالزمان فروزانفر قرار گرفت. بخشی از شعرهای حکیمی در کتابی با نام «ساحل خورشید» منتشر شده است. در سالهای ۱۳۸۴ش و ۱۴۰۰ شمسی دو تمبر یادگاری پستی با تصویر او منتشر شده است. حکیمی هیچگاه ازدواج نکرد. او با آنکه در حوزه علمیه تحصیل کرده است و مدتی طولانی نیز لباس رسمی روحانیان را میپوشید، ولی پس از چندی دیگر این لباس را بر تن نمیکرد. حکیمی در ۳۱ مرداد ۱۴۰۰ شمسی به علت ابتلا به بیماری کرونا درگذشت.
آثار
علامه حکیمی نویسندهای پرکار است. از او بیش از ۵۰ کتاب منتشر شده است. همچنین او بر بیش از ۳۰ کتاب مقدمه نوشته و برای ۳۷ کتاب یادنامه مقاله نوشته است. آثار محمدرضا حکیمی را در پنج گروه دستهبندی کردهاند؛ نخست آثاری که درباره مکتب تفکیک هستند، دوم آثاری که با هدف تبویب و تبیین روایات اهل بیت نگاشته شدهاند، آثاری که شناساننده آموزههای فردی و اجتماعی اسلام هستند، چهارم آثاری که با محوریت زندگی عالمان دین تدوین شدهاند و بالاخره کتابهایی که مجموعه مقالات متفرقه حکیمی را خود جا دادهاند. برخی از
آثار او عبارتند از:
الحیاه مجموعهای حدیثی که با همراهی دو تن از برادرانش آن را نگاشته است.
خورشید مغرب
امام در عینیت جامعه
الهیات الهی و الهیات بشری (در دو جلد)
حماسه غدیر
مکتب تفکیک
بیدارگران اقالیم قبله
عقلانیت جعفری