تجارب و رفتارهای دوران کودکی تأثیر بسزایی در زندگی بزرگسالی فرد دارد به گونهای که اگر تعارضات رفتاری کودک در همان سنین حل نشود ممکن است فرد در سنین بزرگسالی نیز دچار اختلالات روانی شده و رفتارهای ناهنجاری از خود بروز دهد.
به گزارش ایسنا، در حوزه روانشناسی کودک برای مشکلات کودکان از واژه بیماری روانی استفاده نکرده و از این مشکلات به نام اختلال در کودکان یاد میشود. یکی از مهمترین و فراگیرترین اختلال در حوزه روانشناسی کودکان، اختلال اضطراب است.
این اختلال در کودکان همراه با شب ادراری و تیکهای صوتی و حرکتی است و در کودکانی که در محیط غیرقابل پیش بینی زندگی میکنند بیشتر رخ میدهد.
به سبب اهمیت اختلالات روانی و حل این اختلالات در کودکان برآن شدیم نظرات یکی از روانشناسان این حوزه در رابطه با اختلالات شایع در کودکان را بدانیم.
یک روانشناس کودکان بیان کرد: اختلالات دوران کودکی مانند دوران بزرگسالی نیست که افراد مشکلات را درون خود بریزند و نشان ندهند، اکثراً کودکان این اختلالات را با رفتارها و حرکاتی که دارند به والدین یا به محیط پیرامون اطلاع میدهند که ممکن است دچار مشکلات عاطفی یا اختلالات روانی شده باشند.
دکتر احمد قرهخانی با بیان اینکه اختلال اضطراب که در کودکان شایع است، با نشانههای مختلفی همراه است، توضیح داد: کودک در چهار سالگی باید بتواند ادرار خود را کنترل کند، اما اگر بعد از چهار سالگی دچار شب ادراری مستمر بود در حالیکه مشکل جسمی هم نداشت، میتوان نتیجه گرفت که کودک دچار اختلال اضطراب شده است بنابراین پیشنهاد میشود این والدین فرزندان خود را نزد یک متخصص اورولوژی ببرند و اگر دیدند مشکلی از باب مسائل جسمانی ندارد شک نکنند که فرزند آنها دچار مشکل اضطراب شده است.
وی ادامه داد: برخی اوقات مشکل اضطراب خود را به صورت «تیک» نشان میدهد؛ تیکها به صورت صوتی و حرکتی هستند به طوریکه تیکهای حرکتی مانند ناخن جویدن، تکان دادن دست، پا و سر اکثراً میان بچهها شایع است و والدین با این نشانهها باید متوجه شوند که فرزندشان دچار مشکلات اضطرابی است.
قره خانی در رابطه با تیکهای صوتی مطرح کرد: تیک صوتی یعنی کودک صداهایی را به صورت مستمر از خودش درمی آورد که این تیک غیرارادی و ناخودآگاه بوده و دست خود کودک نیست.
وی با بیان اینکه اختلال اضطراب در دختران شایعتر است، خاطرنشان کرد: اختلال در پسر بچهها یک پیش آگاهی خیلی بدی برای والدین بوده و نشان دهنده مشکلات شدید عاطفی است.
این روانشناس در رابطه با علل مشکل اضطراب در کودکان اظهار کرد: مشکلات اضطرابی که کودک دارد، بیشتر به محیط پیرامون او بازمی گردد به طوریکه برخی کودکان در معرض محرکهایی قرار میگیرند که این محرکها برای این سنین از کودکی اصلاً مناسب نیست.
وی ادامه داد: با مشاهده افراد خیلی زیادی که با مشکلات اضطرابی به ما مراجعه کردند متوجه شدیم که کودک یک کارتون یا یک فیلمهایی را دارد میبیند که مناسب با سنش نیست و باعث شده بچه دچار ترس و وحشت شود و این باعث میشود کودک دچار مشکلات اضطرابی شود.
قره خانی افزود: برخی اوقات پدر و مادر بدون هیچ نظارتی تبلت و گوشی را در اختیار بچهها قرار میدهند و بازیهایی که کودکان انجام میدهند، ترسناک بوده و پرخاشگری نیز در آنها وجود دارد که کودک را دچار اضطراب میکند و حتی برخی اوقات والدین فیلمهایی مانند فیلمهای پلیسی و وحشتناک را با کودکان میبینند و ممکن است کودک پس از مشاهده این فیلمها دچار مشکلات اضطرابی شده و به صورت اختلالات رفتاری خود را نشان دهد.
وی با بیان اهمیت تأثیر اضطراب والدین بر روی کودکان توضیح داد: برخی والدین خود دچار اضطراب هستند و این اضطراب را به وسیله رفتار، حرکات و گفتار به کودک منتقل میکنند که این هم میتواند یکی از علل اضطراب در کودکان باشد پس در این مورد والد، خود مضطرب است و این را به صورت غیرمستقیم به فرزند منتقل میکند و از آنجایی که اساس شخصیت کودک را تا قبل از پنج سالگی پدر و مادر شکل میدهند بنابراین والدین باید مراقب رفتارهای خود باشند.
قره خانی در رابطه با تأثیر توقع بیش از اندازه والدین بر اختلال اضطراب کودکان اظهار کرد: برخی اوقات توقع بیش از اندازه پدر و مادر از کودکان هم سبب ایجاد اضطراب میشود بنابراین ما باید کودکان را در همان ویژگیهایی که هستند بشناسیم، اما برخی والدین از فرزند خود آگاهی ندارند یعنی ویژگی ها، نقاط قوت و ضعف فرزند خود را نمیدانند و سعی میکنند فرزندشان به آرزوهایی که آنها در زندگی نرسیده اند، دست یابد در حالیکه برخی اوقات فرزندان علاقه، توان و کشش آن را ندارند.
وی در رابطه با تأثیر محیط پیرامون کودک در اختلال اضطراب او، بیان کرد: اگر محیط خانه متشنج بوده، پدر و مادر با هم در گیر باشند، پیش بچه با هم دعوا کرده و به هم پرخاش کنند، باعث میشود بچهها دچار اضطراب شوند و این اضطراب خود را به وسیله تیک، ترس از مدرسه و وابستگی به والدین خود را نشان میدهد.
این روانشناس با بیان اینکه محیط زندگی غیرقابل پیش بینی باعث اضطراب در کودکان میشود، توضیح داد: محیط زندگی غیرقابل پیش بینی یعنی اینکه پدر و مادر آرامش خانواده را حفظ نمیکنند، به هم احترام نمیگذارند و پیش کودک درگیر میشوند.
وی ادامه داد: برخی اوقات محیط خانوادههایی که دیکتاتوری و بسیار مقرراتی است هم باعث به وجود آمدن اضطراب میشود به طوریکه کودکانی که در محیط خانوادهای هستند که پدر و مادر بسیار مقرراتی بوده و با فرزند به صورت مستبدانه رفتار میکنند در معرض اضطراب و اختلالات یادگیری قرار دارند.
قره خانی در مورد اختلال یادگیری نیز توضیح داد: اختلال دیگری که در کودکان شایع است، بحث تأخیرات رشد است به طوریکه اختلالاتی به نام اختلالات و مشکلات عصبی وجود دارد که نشانه اصلی و بارز آن تأخیرات رشدی است که خود را در دوران مدرسه و به صورت اختلالات یادگیری نشان میدهد که متأسفانه آمار ابتلا به این اختلال در میان کودکان بالاست.
وی با بیان اینکه در این اختلال بچه هوش عادی دارد حتی باهوش و تیزهوش هم است و از نظر هوشی هیچ مشکلی ندارد، ادامه داد: در مدرسه میبینید این کودک در کلیه درسها خوب است، اما در ریاضی مشکل دارد که در این صورت ما میگوییم اختلال یادگیری از نوع اختلال در ریاضی یا در خواندن مطالب بوده و یا در کتاب فارسی دچار مشکل است که ما میگوییم دچار اختلالات یادگیری از نوع نارساخوانی شده است و برخی اوقات در نوشتن مشکل دارد و میگوییم اختلال در نوشتن دارد.
قره خانی در رابطه با علت ابتلای کودکان به این نوع اختلال تصریح کرد: علت ابتلا به این نوع اختلال سبک فرزندپروری غلط والدین است به طوریکه متأسفانه والدین بچهها را وابسته به خود میکنند و بچهها مستقل بار نمیآیند، برخی والدین نیز آنقدر خود را وقف بچه میکنند که کودکشان از نظر حرکتی ناخودآگاه دچار تأخیر میشود.
وی اضافه کرد: اگر این بچه به صورت مستقل رشد کند مطمئن باشید دچار این اختلال نمیشود، اما اگر والدین فرزند را وابسته به خود کنند این کودک دچار اختلالات یادگیری میشود. برخی والدین لباس کودک را در دوران دبستان به آن میپوشانند و در شش سالگی اگر غذا نخورد به او غذا میدهند و همین حرکات و سبکهای فرزندپروری غلط باعث میشود کودکان دچار اختلال یادگیری شوند.
قره خانی با تأکید بر اینکه والدین اگر نشانههای این اختلالات را در فرزندشان دیدند حتماً باید به یک مشاور یا روانشناس حوزه کودک مراجعه کنند، افزود: والدین از جستوجو در اینترنت، مداخلاتی که تخصصی نیست و صحبت با افرادی که براساس سطح محیط و جامعه تصمیم گیری میکنند، بپرهیزند چراکه ممکن است مشکل کودک را حادتر کند.
وی در پایان اظهار کرد: مداخله، تشخیص بهنگام و ارجاع بهنگام در حوزه اختلالت عاطفی بسیار مهم است و اگر مشکل کودک در همان سنین کودکی حل نشود در سنین بالا این مشکل حادتر میشود و قابل درمان نیست.