تابناک فارس به نقل از سیری در ایران:شیراز شهر تمدن و ادب فارسی پر از باغهای معروف و بوستان است. از این رو شاید وقتی به این شهر سفر میکنید به دیدن یک یا دو باغ معروف بسنده کرده و با خودتان فکر کنید که همهی این مکانها شبیه به هم هستند. اما در واقع هر کدام از این اماکن ویژگی و زیبایی خود را دارند و به هیچ وجه با هم قابل قیاس نیستند. باغ جهاننما نیز مانند سه باغ دیگر معروف شهر شیراز شکوه و جلال خاص خود را دارد. جهاننما که هنگام اقامت تیمور کورگانی درشیراز، در اوج شکوه خود بود، به قدری این فرد را شیفته و حیران زیبایی خود کرد که وی باغی را در اطراف زادگاه خود یعنی سمرقند به همین نام ساخت
در کتاب عجایب المقدور از این باغ با نام زینت الدنیا یاد شده است. لرد کرزن سیاستمدار انگلیسی در دوران قاجاریه از جملهی افرادی است که باغ جهان نما را در کتاب “ایران و قضیهی ایران” به تصویر کشیده است. او در توصیف باغ می گوید: «در سمت دیگر جاده اصفهان به شیراز، قدری بالاتر از حافظیه، باغ جهاننما است که در زمان کریم خان باغ وکیل نام داشت و در عهد فتحعلی شاه هنگامی که او والی فارس بود اسمش را تغییر دادند و عمارتی تابستانی در آنجا ساختند، شامل محوطه محصور در حدود ۲۰۰ یارد که حالا چند درخت دارد و رو به خرابی است. در اوایل این قرن، عمارت مرکزی آن یا کلاه فرنگی وضع مرتبی داشت و مختص اقامتگاه افراد عالی رتبه انگلیس بود از جمله و.سی.جی.ریچ مأمور مقیم بریتانیا در بغداد که در کردستان اکتشافاتی کرده بود و در۵ اکتبر ۱۸۲۱ میلادی از مرض وبا درگذشت و در باغ همان جا مدفون شد». جهانگرد و جواهر فروش فرانسوی : «شاردن» در دورهی صفویه، و فرصت الدولهی شیرازی از دیگر افراد مشهوری هستند که به توصیف این باغ پرداختهاند.
معرفی
باغ جهاننما قدیمیترین باغ، شهر شیراز محسوب میشود. این باغ با مساحت ۲/۸ هکتار دارای ۳۵۰۰ متر مربع فضای سبز است. عمدهی فضای سبز جهاننما را درختهای تنومند و کهن سرو و نارنج، شمشاد سبز، رزهفترنگ، بنفشه، اطلسی و گلهای داوودی تشکیل میدهد. این عمارت هشت ضلعی دارای ۴ شاهنشین و اتاقهای دو طبقهای است که در میان شاه نشینها واقع شده است. این عمارت دارای نمای آجری است و در گذشته پنجرههای چوبی داشته است که توسط مالک خصوصی آن برداشته شده و به جای آن پنجرههای آهنی نصب گردیده است. در داخل عمارت یک حوض از سنگ مرمر یکپارچه نیز وجود دارد. پنجرههای چوبی این باغ بعد از مرمت و بازسازی توسط مالک خصوصی آن جای خود را به پنجرههای آهنی داده است. عمارت وسط این باغ مربوط به دورهی زند است. خیابان کشیهای اطراف عمارت ذکر شده به همراه درختکاریهای زیبا در سال ۱۱۸۵ هجری قمری به دستور کریم خان زند انجام گرفت. نمای عمارت کلاه فرنگی این باغ باشکوه بدون هیچ نقاشی و کاشیکاری بنا شده است. به گفتهی برخی این نما دارای زینتهایی بوده که به مرور زمان از بین رفته است. غالبا معماری و نقشهی ساخت باغهای ایرانی به گونهای طراحی میشد که در مسیر عبور جوی آب باشد. عبور آب معروفرکن آباد از وسط این باغ نشاندهندهی این ویژگی است.
آدرس
شمال شرقی شهر شیراز، ضلع شرقی خیابان حافظ (دروازه قرآن)، بالاتر از میدان حافظیه
دسترسی
خوشبختانه باغ جهاننما نزدیک به ورودی شهر شیراز و در منطقهای ویژه است. در خیابانهای اطراف این باغ مکانهای بسیاری برای بازدید از جمله آرامگاه حافظ، هفتتنان، دروازه قرآن، خواجوی کرمانی، بابا کوهی، باغ ملی، گهواره دید، کتابخانه ملی اسناد و … وجود دارد.
متاسفانه هنوز خط متروی شیراز در این مسیر راهاندازی نشده است، اما تاکسیها و اتوبوسهای شهری بهخوبی این منطقه این شهر را پوشش میدهند. ۷ خط مسیر اتوبوس مسیرهای مختلف سطح شهر را تا پایانهی دورازه قرآن پوشش میدهند.
———————————————————————————————————————————————
باغ جهان نما یکی از کهنترین باغهای شیراز است که در شمال شرقی شهر شیراز و ضلع شرقی خیابان حافظ (دروازه قرآن) و بالاتر از میدان حافظیه قرار دارد.
این باغ در دوره فرمانروایی آل مظفر و آل اینجو بسیار سرسبز و آباد بوده است به طوری که در اشعار حافظ از صفا و سرسبزی آن سخن به میان آمده است. این باغ همانند سه باغ ارم، دلگشا و تخت قراچه که از باغهای مشهور شیراز میباشند، پیش از حمله تیمور گورکانی در نهایت آبادانی بوده است و ابن عربشاه مورخ دوره تیمور در عجایب المقدور این باغ را «زینتالدنیا» نامیده است. باغ جهان نما در هنگام اقامت تیمور گورکانی در شیراز مورد توجه واقع شد به طوری که همانند آن را در اطراف سمرقند که زادگاه تیمور بوده است، احداث نموده و آن را «جهان نما» نامیدند. این باغ در دوره صفویه نیز از اهمیت زیادی برخوردار بوده و در سفرنامه شاردن به آن اشاره شده است اما پس از انقراض سلسله صفویه که ناامنی کشور را فرا میگیرد، این باغ تقریباً ویران میشود. با روی کار آمدن کریم خان زند این باغ بازسازی شده و عمارت وسط آن ساخته میشود. کریم خان این باغ را در سال 1185 هجری قمری حصارکشی کرد و در اطراف عمارت، خیابانکشیهای زیبا و درختکاری مفصلی ایجاد کرد. پس از دوره زندیه، در دوره قاجاریه نیز باغ جهان نما یکی از باغهای آباد و باشکوه به شمار میرفته و عمارت باغ محل پذیرایی از مهمانان حکومت بوده است. در باغ جهان نما انواع درختان سرو و کاج کهنسال، مرکبات و درختان میوه دیده میشوند.
در داخل باغ جهان نما عمارتی به شکل هشت ضلعی دیده میشود. این عمارت دارای 4 شاهنشین در چهار گوشه بنا میباشد و میان شاهنشینها، اتاقهای دو طبقه قرار دارند. این عمارت دارای نمای آجری است و در گذشته پنجرههای چوبی داشته است که توسط مالک خصوصی آن برداشته شده و به جای آن پنجرههای آهنی نصب گردیده است. در داخل عمارت یک حوض از سنگ مرمر یکپارچه نیز وجود دارد.
این باغ در حال حاضر در اختیار صدا و سیمای شهر شیراز است.