این زن روستایی، دل پری از طوفانهای شن و ریزگردها دارد و میگوید: راه روستا اکثراً بسته میشود، کودکانمان بیماریهای تنفسی گرفتهاند و همیشه صدای سرفه میآید، آب خوردن نداریم و مواد غذایی را از شهر میخریم، دیگر دلخوشی برای ماندن در روستا نداریم.
در جنوب کرمان وضع بهتر از شرق استان نیست، بزرگترین جلگه حاصلخیز استان و جنوب شرق کشور این روزها به بزرگترین دشت سوخته کشور تبدیلشده است.
نماد خشکسالی در جنوب کرمان جازموریان است، جازموریانی که جازهایش حالا خشکشدهاند.
جازموریان بزرگترین حوزه آبریز استان کرمان است، باتلاقی که مدتها خشکشده بود اما پس از سیلابهای گسترده جنوب استان کرمان بالاخره بعد از ۲۰ سال آب به جازموریان رسید اما شدت گرمای هوا به حدی است که کارشناسان پیشبینی کردهاند این باتلاق طی دو ماه آینده به دلیل تبخیر خشک میشود.
بسیاری از روستاها به حال خود رهاشدهاند، جازموریان که به بزرگترین مراتع ایران و قطب تولید دام شهرت داشت حالا به چراگاه شترها تبدیلشده است. برخی از عشایر نیز که هنوز در این منطقه باقیماندهاند به ساربانان شتر تبدیلشدهاند.
گرمای بیشازحد هوا و تابستان زودرس در کنار بادهای شدید و داغ منطقه دستبهدست هم دادهاند و بسیاری از نخلستانهای جنوب را طعمه حریق کردهاند.
جنوب کرمان به روستاهای کپری و محرومیتش شهره است، محرومیتی که حالا با خشکسالی بدتر از گذشته شده است دخترکان آفتابسوخته با لباسهای محلی در گرمای طاقتفرسای جنوب کرمان با لبهای خشک در انتظار تانکرهای آبی هستند که هفتهای یکبار از کنار روستای محل زندگیشان میگذرد و تانکر وسط روستا را آب میکند.
زنان روستایی ظرف به دست در انتظار سهمیه آب خوردن روزانه هستند و پیرمردی در کنار درب خانه کپری به ستونی چوبی تکیه داده و به بستر رودخانه خشکی که از کنار روستا میگذرد خیره مانده، رودخانهای که تا چند سال قبل صبحها با صدای خروشش بیدار میشد و حالا میتوان با کف دست کودکی باریکه جریان آب در لابهلای سنگهای مسیر رودخانه را تغییر داد.
کرمان با بحران جدی بیآبی مواجه است بحرانی که اگر رفع نشود بهزودی یکی از بزرگترین بحرانهای اجتماعی و مهاجرت را در استان رقم خواهد زد. بااینوجود بزرگترین پروژه انتقال آب به استان کرمان یعنی انتقال آب از بهشتآباد به کرمان بهکلی متوقف است و هیچ راهحل جایگزینی بهجز صرفهجویی در مصرف آب در مقابل مهمترین چالش این روزهای کرمان قرار نگرفته است.
مدیرعامل آب و فاضلاب روستایی استان کرمان در خصوص آخرین وضعیت آب استان کرمان میگوید: کرمان با معضل جدی خشکسالی و کمبود آب و تغییرات اقلیمی مواجه است و تابستان امسال و گرمای شدید هم بر مشکلات افزوده است.
علی رشیدی با اشاره به برداشتهای بیرویه از منابع آب زیرزمینی گفت: بسیاری از این منابع حالا ازدسترفته است و با فرونشست دشتها، آلودگی منابع محدود، هدر رفت آب در بخشهای مختلف و شور شدن بیشازحد آب مواجه هستیم.
«در کرمان سالانه متوسط بارشهای ۱۲۸ میلیمتر است»، رشیدی با بیان این جمله میگوید: همین میزان بارندگی نیز برخی از سالها تأمین نمیشود اما مصرف آب برای هر فرد ۲۵۶ لیتر در شبانهروز است که نشان از الگوی اشتباه مصرف دارد. در بخشهای غیر شرب وضعیت بدتر است مثلاً در کشاورزی که ۹۲ درصد آب موجود در استان را به خود اختصاص داده است ۷۰ درصد آب به دلیل کشاورزی سنتی هدر میرود.
وی به کمبود شدید آب در مناطق روستایی جنوب و شرق استان کرمان اشاره کرد و افزود: بااینوجود سعی شده است که با مدیریت منابع موجود مشکلات به حداقل ممکن کاهش یابد.
وی به تعداد بالای روستاها در استان کرمان اشاره کرد و افزود: مشکل تأمین آب و منابع محدود در استان به دلیل خشکسالی تشدید شده است، یکمیلیون و ۲۶۰ روستایی در استان کرمان که شغل اکثر آنها کشاورزی است با چالش جدی مواجه شدهاند. بااینحال سعی کردهایم با اجرای طرحهای توسعهای مشکلات موجود را به حداقل ممکن برسانیم.
وی با اشاره به شوری آب در ۲۶۵ روستا گفت: برداشتهای بیرویه از منابع آب زیرزمینی موجب شده تعادل بین منابع شور و شیرین دچار لطمه شود و باید با اختصاص اعتبار موردنیاز مشکل این روستاها را رفع کرد.
بحران آب در کرمان جدی است
معاون امور عمرانی استانداری کرمان بحران آب در کرمان را جدی دانست و اظهار کرد: کرمان در رده استانهای گرم و خشک است.
ابوالقاسم سیف الهی متوسط بارندگی در استان کرمان را ۱۲۹ میلیمتر عنوان و تصریح کرد: ۸۰۰ میلیون مترمکعب بیلان منفی در استان کرمان را شاهد هستیم.
وی یکی از اقدامات برای کاهش بحران آب در کرمان را اجرای طرح همیاران آب عنوان کرد و گفت: این طرح از دو سال پیش اجرایی شده و تا ابتدای سال جاری ۹۸۰ میلیون مترمکعب صرفهجویی صورت گرفته است.
سیف الهی با اشاره به اینکه ۹۵ درصد آب استان در بخش کشاورزی مصرف میشود، گفت: این نکته نیز حائز اهمیت است که بخش زیادی از آب در بخش کشاورزی به دلیل استفاده از روشهای غرقابی هدر میرود و باید کشاورزان به سمت استفاده از سیستمهای آبیاری مکانیزه سوق داده شوند که البته اقدامات خوبی در این خصوص انجامشده بهگونهای که رتبه نخست اجرای طرحهای آبیاری تحتفشار در سال گذشته به کرمان اختصاص یافت.
خسارتهای خشکسالی بهسادگی قابل جبران نیست
معاون امور عمرانی استاندار کرمان از عدم پرداخت منابع برای سیستمهای آبیاری مکانیزه بهعنوان یکی از مشکلات بر سر راه طرح همیاران آب نام برد و افزود: برای حل این مشکل به مردم اعلام شد که با استفاده از هزینه شخصی نسبت به تجهیز مزارع و باغات خود به سیستم آبیاری تحتفشار اقدام کرده و بعد از تأمین منابع ملی مبلغ هزینه کرد آنها جبران شود.
وی با اشاره به تأمین ۹۹ درصد آب کشاورزی کرمان از آبهای زیرزمینی افزود: این امر شاخص منفی در استان کرمان به شمار میرود.
وی میزان مصرف آب در بخش شرب را چهار درصد و در بخش صنعت یک درصد ذکر کرد و ادامه داد: بارشهای خوبی در سال گذشته و اوایل سال جاری شاهد بودیم اما برخی خسارتها به سفرههای آب زیرزمینی بهاندازهای است که با بارشها جبرانپذیر نیست.
۱۰ هزار چاه غیرمجاز در کرمان وجود دارد
سیف الهی از وجود ۱۰ هزار حلقه چاه غیرمجاز در استان کرمان خبر داد و افزود: بخش عمدهای از این چاهها در دولت گذشته حفرشدهاند و متأسفانه اکنون برای برخورد با آنها هم با موانع قانونی مواجه هستیم.
وی بحران آب را در حاشیهنشینی مؤثر دانست و گفت: مردم روستاها به دلیل کمبود آب راهی شهرها شده و به حاشیهنشینی روی آوردهاند که این مسئله مشکلات زیادی را به دنبال دارد.
معاون استاندار کرمان با تأکید بر لزوم کاشت محصولات کشاورزی با نیاز آبی کم و بازدهی بالا گفت: زرشک، چای ترش، بهلیمو و زعفران از جمله کشتهای جایگزین در استان کرمان هستند.
گفته میشود که در زمستان سال گذشته چهار سد کرمان تقریباً بهصورت کامل آبگیری شده است اما حقیقت این است که سدها تنها حدود یک درصد نیاز آبی استان را تأمین میکنند و بیآبی سایه بحرانی شدید را بر سر مردم استان گسترده است.