«وال عمامهای» موجود است این دست نوشتهای است که با ماژیک قرمز روی کاغذ سپید پشت شیشه یک مغازه پارچه فروشی در خیابان صفائیه خودنمایی میکند و گاهی هم موجب حضور چند روحانی در این مغازه میشود.
از مغازهدار اگر راجع به این نوع پارچه بپرسی به تو خواهد گفت که این همان عمامهای است که روحانیون به سر میگذارند و در دو رنگ مشکی و سپید برای ایشان قابل استفاده است.
شاید اگر یکی از نزدیکانت روحانی باشد بتوانی برای او از این نوع پارچه تهیه کنی و به او هدیه دهی و عمامه تنها بخشی از لباس روحانیون است که نیاز به دوختن ندارد.
اگر برای خرید دیگر لباس روحانیون طالب باشی به طور قطع به تو آدرس گذر خان را خواهند داد، مرد فروشنده آدرس را برایت مکتوب میکند، مقابل بازارچه شیخان ـ خیابان چهارمردان ـ گذرخان ـ پاساژ صاحب الزمان (عج)...
شاید پیش از رسیدن به مجتمع فروش لباس روحانیون در ذهنت تداعی شود که به مجتمع تجاری بزرگ و نوسازی وارد میشوی که در چندین طبقه ساخته شده ولی پس از رسیدن به مقصد تمام افکاری که تا کنون برای خودت ترسیم کرده بودی رنگ میبازد.
پاساژ صاحبالزمان (عج) مجتمعی قدیمی در سه طبقه است که حتی از نمای بیرون هم میتوانی متوجه این موضوع بشوی که از ساخت این مکان سالهاست که میگذرد.
برای ورود به این مجتمع باید از یک پله 30 سانتی متری بالا بروی، در بدو ورود توجهت به مغازهای کوچک که عبا فروشی است جلب میشود، انواع و اقسام عبا در رنگهای گوناگون، مشکی، طوسی، کرمی و قهوهای.
چقدر جذاب است که بدانی در این مجتمع کوچک و قدیمی لباس طلاب ایران اسلامی دوخته شده و از اینجا به سایر نقاط کشور صادر میشود.
عصر یک روز بهاری است، پاساژ ساکت و خلوت است همه مشغول کار هستند در میان مغازههای فروش عبا و قبا میتوانی چند کتاب فروشی قدیمی که کتب عربی دارند را ببینی، این کتب هم مخصوص طلاب است، شاید بتوان گفت عرضه زینت جسم و روح طلاب در این مجتمع با هم آمیخته شده است.
30 واحد این مجتمع برای دوخت و فروش لباس روحانیون دست بر قیچی دارند و نخ به سوزن میکنند تا لباسهایی مانند «عبا، قبا و لباده » که بخش مهم لباس روحانیت را تشکیل میدهد، تامین کنند.
هر یک از این لباسها به سبک مخصوصی دوخته شده و برای دوخت این لباسها پارچه خاصی استفاده شده که هر یک قیمتی معین دارد.
پیراهنهای سپید و رنگی تمام دکمهدار و یا مدل پاکستانی با یقه دیپلمات از جمله لباسهای طلاب است که اغلب طلاب از لباسهای جلو دکمهدار میپوشند ولی برخی از دیگر طلاب از پیراهنهای مدل پاکستانی استفاده میکنند که جنس این لباسها به صورت معمولی از پارچه تترون است ولی جنسهای دیگری هم هست که به سلیقه خریدار بستگی دارد.
پیراهنهای طلاب بین 25 تا 35 هزار تومان است و براساس بزرگ سایز بودن قیمت آن بیشتر میشود زیرا که پارچه بیشتری برای دوخت آن صرف شده است.
برای رفتن به زیر زمین باید از 10 پله سنگی پایین بروی، اینجا دنیای لباس طلاب است در هر مغازه بیش از 500 دست لباس است و عباهای رنگی که جلوی درب هر مغازه آویز شده است توجهت را به خود جلب میکند و اگر خریدار باشی حتما به سمت و سوی یکی از این مغازهها جذب میشوی، شاید جذابیت دیدن این لباسها از نیروی جاذبه زمین که توسط نیوتن کشف شد بیشتر باشد.
در میان صدها قبا و عبای آماده که دور تا دور مغازهای با چوب لباسی آویز شده است جوانی، ایستاده است خود را « محمد دستوری» معرفی میکند و زمانی که قیمت عبا را از او جویا شوی از 30 هزار تومان تا 50 میلیون تومان به تو قیمت میدهد.
قیمت عبای چند میلیونی کمی نجومی است و شاید کلاه عقل از سرت بیندازد ولی، دستوری دلیل این قیمت را برای عبا جنس پارچه آن عنوان میکند. جنس این عبا از نوعی پشم است که بیشتر جنبه تشریفاتی دارد؛ این عبا دستباف بوده و مشهور به عبای بوشهری است که به ندرت توسط ایرانیان خریداری میشود و بیشتر مطلوب شیخنشینان عرب است این سخنانی است که دستوری با آن تو را از قیمت گزاف یک عبا مطلع میکند.
قیمت قبا و لباده هم از 55 تا 150 هزار تومان است ولی اگر بخواهی سفارش دوخت بدهی باید 80 هزار تومان غیر از پارچه دستمزد خیاط را بپردازی که این هزینه برای طلاب معمولا به صرفه نیست و ترجیح میدهند لباس آماده بخرند.
فروشندگان لباس روحانیون که در پاساژ صاحبالزمان (عج) به کار مشغول هستند از مشتریان غیر بومی سخن به میان میآورند، مشتریان غیر ایرانی که اغلب در جامعه المصطفی مشغول تحصیل هستند و برای خرید به این مجتمع مراجعه میکنند.
عبا انواع گوناگونی دارد که طلاب بر اساس نیاز نسبت به خرید اقدام میکنند عبای چهار فصل، عبای زمستانی، عبای بهاری و عبای تابستانی که قیمت هر یک متفاوت است.
در نگاه اول متوجه میشوی، عبای زمستانی ضخیم و سنگین است و همانطور که از اسم آن پیداست در زمستان پوشیده میشود، عبای چهار فصل ضخامت متوسطی دارد و عباهای توری که در تابستان و بهار مورد استفاده قرار میگیرد به اسم عبای تابستانی شناخته میشوند.
«حامدی» دیگر فروشندهای است که عبایی را نشان یک طلبه میدهد تا پرو کند و در این حین با تو در ارتباط با تنوع رنگ عبا سخن به میان میآورد. عبا در قدیم تنها در دو رنگ مشکی یا قهوهای بود اما امروز تنوعی در 60 رنگ دارد و این تنوع سلیقههای گوناگونی را میطلبد.
عمامه دیگر لباسی است که روحانیون از آن استفاده میکنند ولی عمامه نیاز به دوختن ندارد پارچهای در دو رنگ سیاه یا سفید است. جنس آن وال هندی یا تایلندی است.
بنا به گفته این فروشنده اگر بخواهی تشخیص دهی که پارچه این عمامه تایلندی یا هندی است با حرکت دست روی آن به آسانی قابل تشخیص است. اگر در هنگام حرکت دستت روی پارچه با حالت پنبهای و اصطکاک مواجه شوی نشان میدهد که این پارچه هندی است.
تفاوت رنگ سیاه و سفید پارچه عمامه برای طلاب «سید» و «عام» بودن است که عمامه سفید مربوط به طلاب عام و عمامه سیاه مربوط به طلاب سید میشود.
مردی نه چندان جوان که موی سرش کمی به سپیدی میزند، در عبا فروشی ایستاده و مشغول صحبت با طلبهای است که لبادهها را با نگاهی خریدار میکاود و زمانی که از او راجع به پیچیدن عمامه طلاب و میزان پارچهای که لازم است میپرسی اینگونه پاسخ میدهد که عمامه به صورت معمول پارچهای 6 تا هشت متری است که به روش خاصی پیچیده میشود و طلبههای جوان برای پیچیدن از اساتید خود الگو میگیرند ولی به صورت کلی پیچیدن عمامه مهارتی است که طلاب به مرور آن را یاد خواهند گرفت.
حتی لباس طلاب هم با قیمت ارز متغیر میشود نه تنها پارچه عمامه بلکه پارچه لباده و قبا نیز وارداتی است و با وجود اینکه در کشور کارخانه تولید پارچه داریم کمتر از آن برای دوخت لباس روحانیون استفاده میشود.
«بابا خانی» دیگر فروشندهای است که نه تنها در مغازه خود عبا و قبا دارد بلکه نعلین و پیراهن طلاب نیز در مغازهاش موجود است که کار طلاب را برای خرید آسانتر میکند.
نعلینها بین 25 تا 33 هزار تومان است که در نگاه نخست متوجه چرایی این تفاوت قیمت میشوی. نعلینهایی که از نظر کیفیت دارای مرغوبیت بیشتری هستند قیمت بیشتری دارند.
این فروشنده کلاه عرقچین را از دیگر لباسهایی عنوان میکند که در روزگاری نه چندان دور طلاب از آن استفاده میکردند ولی امروز بین طلبههای جوان کمتر تمایلی به خرید آن دیده میشود.
محسنی دیگر فروشندهای است که سن او بیش از 50 سال است و در ارتباط با تفاوت قبا و لباده اینگونه میگوید: قبا لباسی بلند با یقهای شبیه عدد هفت است که زیر آن پیراهنی با دوخت ساده، رنگ روشن و یقهای مشهور به «آخوندی یا دیپلمات» میپوشند، لباده نیز پوششی شبیه قبا بوده ولی یقه آن کامل بسته است.
هنوز صدها پرسش در ارتباط با این لباسها ذهنت را مشغول کرده است که دوزندگان میتوانند در این زمینه پاسخگوی تو باشند.
جوانی که 30 ساله نشان میدهد در یکی از مغازههای طبقه دوم مشغول دوختن لباده است ولی با این سن جوان، نیمی از عمرش را برای دوخت لباس روحانیت صرف کرده است.
به گفته این خیاط جوان پارچه قبا و لباده که به صورت فراوان سفارش داده میشود از پارچههایی هستند که از چین و پاکستان وارد میشود و میزان قابل توجهی در آن نخ پلاستیکی استفاده شده است.
حتی دوخت ظریف و زیبا هم در این پارچهها نمیتواند بیکیفیتی پارچه را پنهان کند ولی آنچه که از صحبتهای خیاط جوان متوجه میشوی این است که پارچههای با کیفیت فاستونی تولید ایران دارای مرغوبیت خاصی است ولی قیمت تمام شده برای فروشنده و خریدار به صرفه نیست به همین دلیل تنها کسانی که خودشان تمایل به پوشیدن جنس بهتری هستند از این نوع پارچهها سفارش میدهند.
زمان دوخت قبا و لباده به نسبت با یکدیگر متفاوت است به طور معمول برای دوخت یک لباده 18 ساعت زمان نیاز است و برای قبا حدود 10 ساعت بیشتر وقت صرف نمیشود و عبا نیز از زمان شروع به دوخت تا زمانی که به مشتری تحویل بدهی بیش از هشت ساعت زمان نمیبرد، ولی به دلیل حجم بالای کار و سفارشات فراوان بین 10 تا 20 روز برای تحویل یک سفارش با مشتری توافق میشود و اگر کار عمده به خیاطان سفارش داده شود برای 100 دست عبا با حضور سه کارگر یک هفته، قبا دو هفته و لباده یک ماه زمان لازم است تا بتوانی این حجم کار را به مشتری تحویل دهی؛ اینها سخنانی است که یکی از خیاطان به آن اشاره دارد.
اگر از فروشندگان و خیاطان بهترین زمان رونق فروش و سفارش را جویا شوی به زمان تبلیغ طلبهها در ایام محرم و ماه رمضان اشاره دارند.
جالب است که کمتر طلبهای برای عید لباس میخرد و تا زمانی که خانواده هایشان آنان را به خرید اجبار نکنند خودشان برای خرید به بازار نمیآیند.
جالب بود هم به مقصد رسیدیم و هم به مقصود در حالی که پارچه عمامهای از جنس وال هندی را برای هدیه به یکی از نزدیکان خریدیم دنیای لباس طلاب را ترک کردیم تا شاید روزی دیگر برای خرید لباسی دیگر به این مجتمع گذر کنیم.