به
گزارش تابناک یزد، طرح تمدید ۱۰ ساله قانون تحریم های ایران روز پنجشنبه در سنای آمریکا با ۹۹ رای موافق و بدون رای مخالف به تصویب رسید، طرحی که قبل تر مجلس نمایندگان آمریکا نیز آنرا با ۴۱۹ رای موافق در برابر ۱ رای مخالف تصویب کرده بود.
با توجه به این وضعیت باید گفت اوباما برای وتوی این طرح قدرت کافی در اختیار ندارد؛ چرا که این طرح با اجماع کامل جمهوری خواهان و دموکرات ها در کنگره تصویب شده است. البته بعد از تصویب این قانون در سنا کاخ سفید عنوان کرد كه اوباما نيز آن را امضا خواهد كرد اما جان کری از اختیارات خود درخصوص استثنا قائل شدن برای تحریمهای مرتبط هسته‌ای ایران استفاده می‌کند.
اما ابهامی که همین ابتدا باید به آن اشاره کرد این است که با رفتن اوباما و جان کری که تا چند هفته دیگر اتفاق خواهد افتاد تکلیف این مواد چه خواهد شد و آیا دونالد ترامپ نیز چنین رویکردی در پیش خواهد گرفت و یا این روشکدخدامنشی مبنی بر تعلیق برخی از مواد قانون تحریم های 10 ساله دچار تفسیرهای جدید خواهد شد.
قانون تحریم ایران و لیبی (ILSA) یا همان داماتو، ابتدا در سال 1996 به بهانه‌های تروریسم و هسته ای علیه ایران و لیبی تصویب شده بود و حوزه بالادستی نفت ایران را هدف قرار داده بود. طبق این تحریم که اولین تحریم فراسرزمینی یا ثانویه آمریکا است، هیچ شخص حقیقی و یا حقوقی نمی‌توانست بیش از 20 میلیون دلار در طول یک سال در بالادستی نفت ایران سرمایه‌گذاری کند. در 2006 با اصلاح این قانون، تحریمهای لیبی حذف شد و اسم قانون به قانون تحریم ایران (ISA) تغییر کرد. در قانون جامع تحریم ایران سیسادا ( (CISADA,2010 این قانون اصلاح شد و تحریم صادرات فراورده‌های نفتی به ایران نیز به آن افزوده شد.
اعمال تحریم های 10 ساله چگونه باعث نقض برجام می شود
برخلاف نگاهی رایجی که آمریکایی ها و برخی ها در داخل عنوان می کنند که تحریم های 10 ساله جدید نیست بلکه تحریم قدیمی است که تمدید شده باید گفت وقتی یک تحریمی تمام می شود ولی دوباره آن را دایر می کنند یعنی اینکه یک تحریم جدید وضع شده و به نوعی یک قانون جدید تعریف می‌شود و از این رو باید گفت نقض برجام اتفاق افتاده است. همچنین به عقیده بسیاری با توجه به اینکه تحریمهای مطرح شده در قانون تحریم ایران در برجام به عنوان تحریم مرتبط با هسته‌ای تلقی شده است در نتیجه تا زمانی که برجام از سوی ایران نقض نشده است، هیچ دلیلی برای طرح مجدد تحریمهای این قانون در کنگره آمریکا وجود ندارد. چرا که تحریم مرتبط با هسته‌ای برای مهار ایران در موضوع هسته‌ای بوده و با توجه به توافق صورت گرفته، دیگر دلیلی برای وجود نگرانی وجود ندارد. از سوی دیگر باید گفت تمدید این تحریم ها نقض آشکار برجام است؛ چرا که تحریمهای ISA مربوط به فعالیت‌های تجاری، حوزه انرژی، نظامی و بانکی مرتبط با برنامه هسته‌ای و موشکی ایران بوده است.
این در حالی است که دربند ه. از مقدمه برجام آمده است: برجام موجب لغو جامع کلیه تحریمهای شورای امنیت سازمان ملل متحد و همچنین تحریمهای چندجانبه و ملی مرتبط با برنامه هسته‌ای ایران و نیز شامل گام هایی برای ایجاد دسترسی در حوزه‌های تجارت، فناوری، مالی و انرژی خواهد شد.
همچنین دولت اوباما با تلاش ناکافی برای منصرف کردن مجلس نمایندگان آمریکا به مفاد بند 25 برجام عمل نکرده است. بر اساس این بند« چنانچه قانونی در سطح ایالتی یا محلی در ایالات متحده مانع از اجرای لغو تحریم های مشخص شده در برجام شود، ایالات متحده، با در نظر گرفتن تمامی اختیارات موجود، گام های مقتضی را به منظور تحقق اجرای مزبور اتخاذ خواهد نمود. ایالات متحده به طور فعال، مقامات در سطح ایالتی یا محلی را تشویق خواهد کرد که تغییرات در سیاست ایالات متحده منعکس شده در لغو تحریم های وفق این برجام را در نظر داشته و از اقداماتی که با این تغییر در سیاست همخوانی ندارد خودداری نمایند».
در ماده 26 برجام نیز تاکید شده است « دولت ایالات متحده فارغ از فرآیند حل و فصل اختلافات پیش بینی شده در این برجام، در چارچوب نقش مشخص رئیس جمهور و کنگره، از بازگرداندن یا تحمیل مجدد تحریم های مشخص شده در پیوست 2 که اعمال آنها را وفق این برجام متوقف کرده است، خودداری می نماید. دولت ایالات متحده، در چارچوب نقش مشخص رئیس جمهور و کنگره، از اعمال تحریم های جدید مرتبط با هسته ای خودداری خواهد کرد».
اما تحریمهای مندرج در پیوست 2 چیست؟ در پیوست 2 برجام فهرست تحریم‌هایی که گروه 1+5 باید آنها را تعلیق کند آورده شده است. بند 4 این فهرست مربوط به لیست تعهدات ایالات متحده آمریکا برای برداشتن تحریمهای اعمال شده علیه ایران است. در بخش 3 از بند 4 پیوست دوم برجام که مربوط به تعهدات آمریکا در برداشتن تحریمهای حوزه انرژی علیه ایران است، آمده:
3-4 - بخش‌های نفت، گاز و پتروشیمی
1-3 -4 - تلاش برای کاهش فروش نفت ایران شامل محدودیت‌ها بر مقدار فروش نفت خام ایران و کشورهایی که می‌توانند نفت خام ایران را بخرند.
2-3 -4- تحریم سرمایه‌گذاری، شامل مشارکت در سرمایه‌گذاری‌های مشترک، کالاها، خدمات، اطلاعات، فناوری و دانش و کمک فنی برای بخش‌های نفت، گاز و پتروشیمی.
4-3 -4 - تحریم صادرات، فروش یا عرضه فرآورده‌های نفتی تصفیه شده و فرآورده‌های پتروشیمی به ایران.
5-3 -4 - تحریم معامله با بخش انرژی ایران شامل معامله با شرکت ملی نفت ایران، شرکت بازرگانی نفت ایران (نیکو)، شرکت ملی نفتکش ایران.
6-3-4 - تحریم خدمات تبعی برای هریک از دسته تحریمهای فوق
4-4- کشتیرانی، کشتی‌سازی و بنادر
1-4 -4- تحریم معامله با بخش‌های کشتیرانی و «کشتی‌سازی ایران» و عاملان بنادر شامل شرکت کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران، خطوط کشتیرانی جنوب و شرکت بازرگانی نفتیران (نیکو) و عاملان بندرعباس.
2-4 -4- تحریم خدمات تبعی برای هر دسته از این تحریم‌ها
براساس این فهرست کاملا مشخص است با اعمال تحریم های ایسا مفاد این بند از تعهدات آمریکا در برجام کاملا نقض خواهد شد. بنابراین باید گفت تردیدی نیست که تحریمهای موضوع قانون مذکور در زمره‌ی تحریم‌هایی است که ایالات متحده متعهد به توقف اعمال و اجرای آنها در مورد ایران و با ترتیبات خاصی، متعهد به لغو نهایی آن‌هاست و با تشریفاتی از اعاده و اعمال مجدد آنها نیز ممنوع شده است.
اجماع مقامات دولتی درباره نقض برجام
اگر در مواردی در گذشته شاهد اظهارات متفاوتی از سوی مقامات کشورمان بودیم اینبار مقامات دولت به‌صراحت عنوان داشته‌اند که تمدید قانون تحریم های ایران به‌معنای نقض برجام است که در ادامه به برخی از این اظهار نظرها اشاره شده است.
حجت الاسلام والمسلمین حسن روحانی، رئیس جمهور روز یکشنبه 14 آذر در جلسه علنی مجلس گفت: مصوبه اخیر کنگره آمریکا با برجام مغایرت دارد و ناقض آن است، لذا رئیس جمهور آمریکا موظف است با استفاده از اختیارات خود از تایید و به ویژه اجرای آن جلوگیری کند.
روحانی اظهار کرد: صریحا اعلام می کنم چناچه مصوبه اجرا شود نقض فاحش برجام بوده و پاسخ قاطعانه ما را به دنبال خواهد داشت. حتی امضای آن توسط رئیس جمهور آمریکا را نیز خلاف تعهدات آمریکا می دانیم و با عکس العمل مقتضی روبه رو خواهد شد.
علی شمخانی، دبیر شورای عالی امنیت ملی هم چند روز قبل از بررسی طرح در سنا گفته بود: «گرچه کشور ما از ابتدا با تحریم های ظالمانه آمریکا روبرو بوده و نتیجه آن نیز پیشرفتهای فراوان در عرصه های علمی، صنعتی و نظامی بوده است، اما تمدید تحریم ها در شرایط پسابرجام به نوعی لگد زدن به توافق برجام است».
محمدجواد ظریف، وزیر امورخارجه نیز در خردادماه و در صحن علنی مجلس، در پاسخ به سوالی در خصوص تمدید تحریمهای داماتو گفته بود: «قطعا تمدید و اجرایی شدن مجدد این تحریم ها مغایر برجام خواهد بود».
وزیر امور خارجه امروز نیز عنوان کرده بود: «این کار سنا در صورتی که به امضای رئیس‌جمهور هم برسد، اثر اجرایی ندارد و از نظر جامعه بین‌المللی بی‌اعتباری دولت آمریکا را نشان می‌دهد».
مجید تخت روانچی از دیگر اعضای ارشد تیم هسته ای در چهارم آذرماه در مصاحبه با برنامه «مِن طهران» شبکه خبری العالم اعلام کرده بود: «هر نوع تمدید تحریمهای مربوط به برنامه هسته‌ای از نظر ما مردود و خلاف برجام است».
در نهایت باید گفت هدف نهایی ایران از انجام مذاکرات طولانی رفع نهایی تحریم‌ها در قبال شفاف‌سازی برنامه‌ی هسته‌ای بوده است. اما در چنین فضایی و با وضع قانون تحریم های ایران باید گفت آمریکایی ها قصدی مبنی بر کنار گذاشتن تحریم ها ندارند و تلاش دارند تا ساختار و شاکله تحریم ها را حفظ کنند. علاوه بر واشنگتن در پی این است در مقابل مراودات تجاری و سرمایه گذاری کشورهای دیگر در ایران مانع ایجاد کند و تهران را در زمینه های دیگر نظیر سیاست های منطقه ای نیز وادار به تغییر رفتار و عقب نشینی نماید.