به گزارش تابناک کردستان، رسانهها و مطبوعات، یکی از ابزارهای مهم نظارت بر حسن اجرای امور و جلوگیری از فساد است؛ به همین دلیل آن را رکن چهارم دموکراسی میخوانند. از آنجایی که «رسانه» به تنهایی قدرت بازدارندگی بالایی دارد، میتواند ابزار مهمی در جهت جلوگیری از فساد و درستی انجام امور قلمداد شود. اگر نظارت رسانه بر دستگاهها و بخشهای مختلف فراگیری بیشتری پیدا کند، آن بخش، دستگاه یا افراد میدانند در صورت انجام تخلف، رسانهها آن تخلف را افشا خواهند کرد و در معرض افکار عمومی قرار خواهند داد، به همین دلیل میل به فساد و تخلف کمتر و کمتر میشود.
یکی از نقشهای اصلی که برای رسانهها تعریف شده، آگاهی بخشی به افکار عمومی، اطلاع رسانی به مردم و انعکاس مشکلات و معضلات مختلف است، موضوعی که بعضاً با ایجاد دست اندازهای قانونی و فراقانونی، رسانه و خبرنگار را مجبور می کند، موضوع یا ماجرایی را بیان نکند و یا اینکه همه آن را نگوید. این یک مسئله طبیعی است که وقتی در جامعهای دست رسانه برای اطلاعرسانی و آگاهی بخشی به افکار عمومی بازتر باشد، سطح آگاهی مردم بالاتر میرود و حساسیت، واکنش و مبارزه با هر آنچه بتوان نام فساد بر آن گذاشت بیشتر میشود.
نمونه این مسئله را می توان با رشد شبکههای اجتماعی و افزایش آگاهیهای مردم از اطلاعات، اخبار و اتفاقاتی که در جامعه میگذرد، ملاحظه کرد. مثلاً اتفاقاتی نظیر گم شدن دکلهای نفتی، افشای حقوق و دستمزدهای نجومی، افشای اطلاعات واگذاری املاک توسط شهرداری، اختلاس صندوق ذخیره فرهنگیان، موضوع بابک زنجانی و اختلاس 3 هزار میلیاردی و ... بخشی از اقداماتی بوده که توسط رسانهها و در راستای مبارزه با فساد و تخلفات صورت گرفته است.
میبینید که یکی از دلایل افشای تخلفات و مفاسد یاد شده، افزایش و رشد آگاهیهای عمومی و باز گذاشتن دست رسانهها در برخی موضوعات یاد شده است؛ هرچند در برخی از این رویدادها هم برخوردهایی با برخی رسانهها و رسانهایها صورت گرفت، برآیند کلی کار این بود که تخلف و فسادی که صورت گرفته بود، افشا شد و در نهایت با دخالت دستگاههای نظارتی، گامی در جهت احقاق حقوق مردم و بازگرداندن اموال بیتالمال صورت گرفت.
بنابراین، میتوان این گونه نتیجهگیری کرد که طبیعتاً «فساد در بستر ناآگاهی و بیخبری جامعه و افکار عمومی میتواند رشد کند»؛ پس باید بخش عمدهای از اقداماتی که در این جهت صورت میگیرد، به منزله جلوگیری از اطلاع افکار عمومی از تخلفات و مفاسد برشمرد که طبیعتاً نه تنها عایدی مثبتی برای جامعه و کشور ندارد، بلکه با کاهش آگاهیها در افراد و اجتماع، زمینهساز فساد و مخصوصاً فساد مالی میشود.
این مسئلهای بدیهی و پذیرفته است که وقتی مردم به قوانین، مقررات و همچنین حقوق خود در قبال افراد و سازمانها و متقابلاً حقوق سازمانها و افراد در قبال فرد، حقوق دیگران و ...آگاهی پیدا کنند، میتوانند جلوی بسیاری از مسائلی که باعث تخلف یا فساد میشود، بگیرند. این افزایش آگاهی یکی از رکنهای مهم در جلوگیری از تخلفات و فساد محسوب میشود، چون مانع از زد و بندها خواهد بود و جلوی تخلفاتی که بر مبنای ناآگاهی انجام میشود را بگیرد.
رسانه علاوه بر نقش نظارتی که میتواند در راستای جلوگیری از تخلفات در جامعه داشته باشد، حتماً نقش ویژهای در آموزش افراد جامعه دارد؛ یعنی اگر رسانه با دست بازتری در قبال مسائل جامعه بتواند اقدام کند؛ علاوه بر اینکه نظارتها بر امور را تشدید خواهد کرد و بازوی نظارتی نهادها و دستگاههای ناظر خواهد بود، میتواند با آگاهیبخشی به جامعه در جهت آموزش مردم برای مقابله با تخلفات و مفاسد گامهای مؤثری بردارد.
از این روی، رسانه میتواند نظارت کند که فساد، اختلاف، کجروی و انحراف در سطح مدیران جامعه و دستگاههای مختلف کم و کمتر شود و نقش بازدارندگی ویژهای ایفا کند، زیرا با در نظر گرفتن این که رسانه و رسانهایها میتوانند با مصونیت بیشتر و محدودیت کمتر به برخی مسائل ـ که هر کسی جرأت ورود به آن را ندارد ـ موضوعات را واکاوی کنند، دستگاههای مختلف و افراد جامعه بویژه در سطح مدیران و تصمیم گیرندگان احتیاط بیشتری را در تصمیمسازی و تصمیم گیریها خواهند داشت تا در معرض افکار عمومی به رویکرد نادرست ـ حالا سهوی یا عمدی ـ متهم نشوند.
در سالهای اخیر شاهد نقش مهم رسانه در مبارزه با فساد بودهایم و شاید خیلی از حساسیتهای بالایی که در رابطه با فساد در جامعه به وجود آمده، به دلیل ایفای نقش رسانهها و آگاه کردن افکار عمومی نسبت به این موضوع است؛ بنابراین، باید مراقبت کنیم که اقدامی در جهت جلوگیری از افشاگریهای اصولی و صحیح رسانهها صورت نگیرد تا متخلفان و مفسدان خود را در حاشیه امن بپندارند.
گویا یکی از اقدامات مهمی که در این رابطه باید انجام بشود، این است که با در نظر گرفتن خطوط قرمزی که صرفاً مربوط به سیاستگذاریها اصولی و خط مشی نظام است، در سایر موارد قانونگذاران و دستگاههای نظارتی، دست رسانه را برای پیگیری و مقابله با مفاسد و تخلفات باز بگذارند تا این بخش مهم از ارکان دموکراسی بتواند میل به فساد در جامعه را از طریق نظارت، افشاگری و آموزش به جامعه کمتر کنند.
تابناک