به گزارش تابناک کردستان، مولانا ملا «موسته‌فا بێسارانی» شاعر خوش قریحه کُرد در سال 1053 هجری قمری در روستای «بێساران» چشم به جهان گشود.
وی تحصیلات خود را در خدمت پدرش «ملا قطب‌الدین» آغاز کرد و سپس در حجره‌های سایر مناطق کردنشین از جمله «نودشه» ، «پایگلان» و «سنندج» در خدمت اساتید آن زمان تلمذ کرده و سرانجام در شهر سنندج در علوم دینی مجاز گردید.
شاعر بزرگ کُرد، پس از آن به دیار خود بازگشت و به آموزش علوم دینی به طلاب پرداخت و سرانجام پس از عمری تلاش در راه اعتلای فرهنگ غنی کردستان در سال 1113 هجری قمری وفات یافته و در قبرستان «پیره هه‌ژاره» در حومه شهر سروآباد به خاک سپرده شده است.
«بێسارانی» علاوه بر اینکه در علوم دینی شهرت داشته و علم او در آن زمان زبانزد بوده، شاعری توانا و اندیشمندی بزرگ هم بوده است، به طوری که در زمان خود از طرف علما و شعرای آن زمان «مولا» خطاب شده و این موضوع در اشعاری که خطاب به وی نوشته شده، مشهود است.
اشعار این شاعر بزرگ که همه در قالب مثنوی 10 هجایی و به زبان هورامی است، تاکنون چند بار چاپ شده که به گفته یکی از پژوهشگران نسخ خطی کُردی، دارای نواقص زیادی بوده است.
این نویسنده و پژوهشگر نسخ کُردی در گفت‌وگو با تابناک کردستان با برشماری نواقص مذکور اظهار کرد: از جمله این نواقص می‌توان به نسبت دادن اشعار دیگر شاعران به نام «بێسارانی» و نیز اشتباهات فراوان در معنی اشعار و شرح آنها و همچنین نیامدن تعدادی از اشعار این شاعر بلندآوازه در دیوان‌های چاپ شده اشاره کرد.
وی با اشاره به اینکه وجود نواقص در دیوان‌های چاپ شده به نام «بێسارانی» سبب شد تا اقدام به جمع‌آوری نسخ خطی اشعار این شاعر کنم گفت: در طول 6 سال گذشته و پس از جستجوی فراوان تعداد 14 نسخه خطی حاوی اشعار این شاعر در کتابخانه‌های برلین، لندن، کتابخانه ملی ایران و نیز کتابخانه‌های شخصی به دست آوردم و پس از تحقیق و مطابقت نسخ، اقدام به بازنویسی اشعار «بێسارانی» نمودم که به صورت دیوان حاضر چاپ شده است.
«عبدالله حبیبی» با اشاره به نسخ خطی مورد استفاده در گردآوری و تصحیح دیوان «بێسارانی» افزود: کشکول اشعار هورامی نوشته «شیخ عبدالمؤمن دوم مردوخی» که به شماره Ms. or. 6444 در کتابخانه ملی بریتانیا نگهداری می‌شود یکی از نسخه‌های خطی مورد استفاده بود که این نسخه در سال 1196 هجری قمری نوشته شده و شامل 382 قطعه شعر است که 277 قطعه شعر از «بێسارانی» و بقیه از 36 شاعر دیگر است که اکثر آنها برای اولین بار و در این نسخه نام آنها ذکر شده است.
وی با اشاره به نام دیگر شاعرانی که اشعار آنها در نسخه خطی یادشده آمده خاطر نشان کرد: اشعار شاعرانی چون میرزا ابراهیم، الیاس بیگ، اویس بیگ، ملا حافظ فرهاد، لالۆ خسرو و رضا بیگ در نسخه خطی کتابخانه ملی بریتانیا به چشم می‌خورد.
این نویسنده و پژوهشگر نسخ کُردی به دیگر نسخ خطی مورد استفاده خود اشاره کرد و گفت: نسخه خطی مختص به اشعار «بێسارانی»به خط «سید اسماعیل» نامی که در سال 1214 هجری قمری نوشته شده و در آن 191 قطعه شعر از بیسارانی آمده است؛ دو نسخه خطی از اشعار «بێسارانی»به خط «مرحوم سید طاهر هاشمی»؛ نسخه خطی اشعار «بێسارانی»به خط «ملا محمدرشید معدومی‌دولابی؛ نسخه خطی نوشته شده در «آرندان»؛ نسخه خطی دیوان «بێسارانی»به خط مرحوم «ملا عبدالکریم مدرس»؛ نسخ خطی به شماره‌های Hs.Or.9878 و HS.or.9882 و HS.or.9873 از کتابخانه ملی برلین و چندین نسخه خطی دیگر در گردآوری و تصحیح دیوان «بێسارانی» مورد استفاده قرار گرفت.
وی با اشاره به محتوای چاپ شده در قالب دیوان «بێسارانی» افزود: در این دیوان و در مقدمه آن سعی شده تا ضمن معرفی کامل نسخ خطی مورد اشاره، میزان تأثیر «بێسارانی» بر شعرای هم عصر و پس از وی با ذکر نمونه شعر شعرا مورد بررسی قرار گیرد.
«حبیبی» اظهار کرد: از جمله شعرایی که شعر آنها در دیوان تصحیح شده «بێسارانی» مورد بررسی قرار گرفته و میزان تأثیر وی بر شعر آنها مشخص شده می‌توان به کسانی چون مولوی کُرد، احمدبیگ کۆماسی، ڕه‌نجووری، خانای قوبادی، میرزا عبدالقادر پاوه‌ای، پیره مێرد، صیدی هورامی، وه‌لی دێوانه، مەجزووب، شیخ نعمت‌الله نوازی، ملا فتح‌الله پاوه‌ای، شیخ حمال‌الدین مردوخی، محمدقلی سلیمان، په‌شێو، شیخ احمد تختی مردوخی، حاجی علی‌محمد بیگ تیله‌کۆ، ده‌ردین، شیخ لطف‌الله، یوسف یاسکه، ملا طاهر هورامانی، میرزا ابراهیم، ملا فضل‌الله، استاد میکائیل، مولانا زین‌العابدین، مولانا قاسم و مولانا فرخ پالنگانی اشاره کرد.
وی به برخی دیگر از ویژگی‌های کار انجام شده در این دیوان 745 صفحه‌ای که توسط انتشارت کردستان چاپ شده اشاره کرد و گفت: کلیه اشعار «بێسارانی» در این دیوان به صورت کامل و به زبان «هورامی» که زبان خود شاعر است شرح و معنی شده‌اند.