محیط زیست عصاره تمام زیبایی های خلقت است که حفظ و نگهداریش از سوی انسان مخرب و کژ اندیش هنر می خواهد چرا که نابودی هر ذره از این طبیعت به مثابه به فنا و از دست رفتن شیرازه حیات بشری است.
بر اثر سهل انگاری، اهمال کاری و یا طمع ورزی و بی مسئولیتی عامل انسانی
بخش عمده و قابل ملاحظه ای از این محیط زیست دچار آسیب های جدی و گاه غیر
قابل جبران و بازگشت پذیری شده است.
به گزارش تابناک ایلام؛محیط زیست عصاره تمام زیبایی های
خلقت است که حفظ و نگهداریش از سوی انسان مخرب و کژ اندیش هنر می خواهد چرا
که نابودی هر ذره از این طبیعت به مثابه به فنا و از دست رفتن شیرازه حیات
بشری است.
خداوند دانا و خالق حکیم طبیعت را بر مدار نظمی استوار ساخته که بطور مطلق به هیچ جانداری تعلق ندارد و همه موجودات زنده و غیر زنده جزیی از این اکوسیستم هستند اما از همان ابتدایی که بشر پای به این کره خاکی نهاد، طبیعت را تحت سیطره خود در آورد و در دهه های اخیر این روند شتاب بیشتری گرفته است.
قطع بی رویه و غیر اصولی درختان، چیدن انبوه گیاهان، شکار یا زنده گیری وحوش، مسموم سازی منابع آبی زیرزمینی و روان آب ها بوسیله پساب های کشاورزی و صنعتی، نخاله های ساختمانی، پسماندهای خانگی، آلودگی های صوتی و آلاینده های صنعتی و خودرویی از جمله مصادیق بارز تجاوز، چپاول و دست درازی عامل انسانی به حریم طبیعت است.
** نخاله های ساختمانی تهدیدی جدی برای محیط زیست ایلام
معاون امور عمرانی استاندار ایلام می گوید: در این استان چالش های زیست محیطی متعدیی وجود دارد که یکی از عمده ترین دغدغه و نگرانی ها وجود نخاله های ساختمانی است که در فرآیند حمل، جابجایی، تخلیه و امحای آن اصول و قوانین بهداشتی و زیست محیطی رعایت نمی شود.
شاپور پولادی افزود: هر چند سرانه تولید زباله در استان ایلام بیش از 2 برابر میانگین کشوری است اما با این وجود مشکل چندانی برای جمع آوری و امحای پسماندهای خانگی وجود ندارد و سعی شده در حد امکانات و تجهیزات موازین زیست محیطی و بهداشتی رعایت شود.
وی یادآور شد: در کشور سرانه تولید پسماند به ازای هر نفر 400 تا 600 کیلوگرم است حال آنکه در استان ایلام این میزان به یک هزار تا یک هزار و 200 کیلوگرم می رسد و در هر شبانه روز میانگین 200 تن پسماند خانگی در این استان تولید می شود.
پولادی اظهار کرد: مشکل اصلی ما تخلیه نخاله های ساختمانی است که بعضا توسط راننده ها در حاشیه و حریم شهرها و یا حتی در فضاهای خالی داخل شهرها تخلیه می شود که این امر به سلامت محیط زیست انسانی و طبیعی آسیب جدی وارد کرده و یک تهدید محسوب می شود.
** نیاز استان ایلام به کارخانه های بازیافت اجتناب ناپذیر است
وی افزود: احداث کارخانه بازیافت پسماندهای خانگی و نخاله های ساختمانی در استان بسیار ضروری و مهم است که البته در این مورد با تعدادی از سرمایه گذارهای خصوصی رایزنی شده اما این امر هنوز محقق نشده و رایزنی ها برای احداث این کارخانه ها همچنان ادامه دارد.
وی گفت: استان ایلام بخاطر بعد مسافت و شرایط جغرافیایی به 2 بخش شمالی و جنوبی تقسیم شده که این 2 بخش به کارخانه های بازیافت مجزا نیاز دارند چرا که جمع آوری و حمل زباله از مناطق جنوبی به علت بعد زیاد مسافت هزینه های گزاف و سنگینی را می طلبد.
پولادی درباره علت عدم تحقق این مساله توضیح داد: به علت اینکه حجم زباله و نخاله مصرفی این کارخانه ها در مناطق شمالی استان ایلام کمتر از حد استاندارد است و مناطق جنوبی هم فاصله زیادی با مرکز استان دارند بنابرین احداث و راه اندازی این واحدها توجیه اقتصادی ندارد.
معاون امور عمرانی استاندار ایلام تاکید کرد: برای کاهش مشکلات زیست محیطی علاوه بر اینکه با راننده های متخلفی که نخاله های ساختمانی را در فضاهای از قبل تعیین نشده خالی نکنند برخورد قانونی و جدی می شود از عموم مردم، مالکان ساختمان های در حال تخریب و رانندگان حمل نخاله خواست فرهنگ عمومی در مساله نخاله های ساختمانی را رعایت کنند.
** تمام بیمارستان های استان ایلام به دستگاه بی خطر ساز زباله عفونی مجهز هستند
معاون بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی استان ایلام در مورد مسایل زیست محیطی و زباله های بیمارستانی اظهار کرد: پسماندهای عفونی و زیان آور به فعالیت بیمارستان ها، مراکز بهداشتی درمانی، آزمایشگاه های تشخیص طبی و سایر مراکز مشابه اطلاق می شود و پسماندهای ویژه بخشی از پسماندهای پزشکی هستند که یکی از خواص خطرناک آنها از قبیل سمی بودن، بیماری زایی، قابلیت انفجار یا اشتغال و یا خوردگی را داشته و به مراقبت ویژه نیاز دارند.
دکتر راضی ناصری فر افزود: در سال های اخیر با همکاری بخش خصوصی و حمایت ارگان های دولتی فرآیند بی خطر سازی پسماندهای بیمارستانی صورت گرفته به گونه ای که از 11 بیمارستان استان، هفت بیمارستان معادل 63 درصد این اماکن درمانی از وضعیت جمع آوری و حمل و نقل مناسب همگام با موازین زیست محیطی برخودار هستند.
وی یادآور شد: همه بیمارستان های استان دارای دستگاه بی خطر ساز هستند و همچنین مراکز درمانی و بهداشتی سطح استان با شرکت خصوصی در خصوص جمع آوری و امحای پسماندها قرارداد امضا کرده اند و مطب ها و مراکز درمانی که فاقد این قرارداد باشند بعنوان متخلف به تعزیرات حکومتی معرفی می شوند.
دکتر ناصری فر با بیان اینکه در مجموع مراکز درمانی دارای 2 نوع پسماند عادی و عفونی هستند، اظهار کرد: مقدار تولید پسماند پزشکی در تعداد 870 مرکز بهداشتی درمانی استان سه هزار و 852 کیلوگرم در روز است که شامل یک هزار و 724 کیلو گرم پسماند عفونی، 306 کیلوگرم تیز و برنده و 108 کیلوگرم شیمیایی و دارویی است.
وی گفت: به منظور کاهش و صرفه جویی در هزینه ها و نیز سهولت در فرایند کار بی خطرسازی، تفکیک پسماند در مبدا و در محل بیمارستان های استان و مراکز دولتی همراه با رعایت شرایط بهداشتی انجام می گیرد.
** گرد و غبار سلامت همه جانداران استان ایلام را مخاطره انداخته است
معاون فنی اداره کل حفاظت محیط زیست ایلام هم درباره برخی چالش ها و مشکلات زیست محیطی می گوید: ریزگردها یکی از مهمترین مشکل های منطقه است که دارای منشا و عامل خارجی است.
غلامرضا ابدالی افزود: 95 درصد کانون تشکیل ریزگردها در کشورهای عراق و سوریه است و به نوعی کنترل این ریزگردها در خارج از مرزهای استان و کشور ما قرار دارد که تداوم آنها در آینده باعث بروز مشکلات عدیده ای برای زیست مندان می شود.
وی خشکسالی، کمبود منابع آبی کاهش آب در سطوح آبگیرها، کاهش نزولات جوی را از دیگر مشکلات زیست محیطی دانست و گفت: این پیامدها از آثار تغییرات اقلیمی است و این روند بتدریج زندگی همه موجودات زنده را به مخاطره می اندازد.
ابدالی اظهار کرد: درختان با توجه به شرایط حیاتی که دارند بیشتر از سایر جانداران در معرض خطر و تهدید هستند در حالیکه همین درختان نقشی مهم در حیات کره زمین و نقشی موثر در ذخیره آب و نزولات جوی در سفره های زیرزمینی دارند.
وی یکی دیگر از آسیب های زیست محیطی را از بین رفتن ذخایر ژنتیکی گونه های جانوری و گیاهی دانست و توضیح داد: زندگی این ذخایر به علت شرایط جغرافیایی و تغییرات اقلیمی، رها سازی زباله و پسماند در دل طبیعت پیش آمده رو به زوال است و در حوزه ذخایر ژنتیکی جانوری نبود منابع غذایی، تخریب زیستگاه ها و شکار بی رویه توسط آدمی موجب نابودی گونه های مختلف جانوری می شود.
وی با مناسب ارزیابی کردن وضعیت کنترل و نظارت زیستگاه های وحوش در استان یادآور شد: مردم باید از این ثروت طبیعی و ملی حراست کرده و آن را بعنوان یک میراث گرانبهای با ارزش متعلق به همه نسل ها و آیندگان دانسته و همگام با اداره کل حفاظت محیط زیست در حراست و پاسداشت انفال خداوند حضوری موثر داشته باشند.
** پساب استان های بالادست، سلامت روان آب های ایلام را به مخاطره انداخته است
ابدالی در خصوص دیگر آسیب های زیست محیطی گفت: هر چند در استان ایلام موضوع حاد آلودگی روان آب ها و سفره های زیرزمینی وجود ندارد اما وجود پساب های شهری، صنعتی و کشاورزی رودخانه هایی که از استان های بالادست وارد ایلام می شوند، حاوی مواد آلاینده است.
وی یادآور شد: این مساله موجب به مخاطره انداختن محیط زیست آبی استان و آبزیان می شود که بررسی و رفع آن نیازمند مطالعات منطقه ای و شناسایی و مدیریت منابع و کانون های آلودگی نقطه ای و غیر نقطه ای از سوی مسئولان و کارشناسان استان های درگیر است.
ابدالی همچنین فعالیت صنایع و اداراتی چون شرکت گاز، نفت، مخابرات، راه و شهر سازی، اکتشاف و استخراج معادن را از مهمترین چالش ها و عوامل تخریب محیط زیست به واسطه قطع درختان و تخریب رویشگاه و زیستگاه ها دانست.
به گفته وی، آلودگی صوتی و ترافیک نیز از دیگر مشکلات زیست محیطی است چون طراحی خیابان های اصلی بویژه در مناطق مرکزی شهر ایلام به گونه ای است که باعث ایجاد گره های ترافیکی و کاهش سهولت در تردد وسایط نقلیه و در نتیجه آلودگی های هوا، صوتی و روانی می شود.
** زوال و خشکیددگی درختان بلوط زاگرس حاصل تغییرات اقلیمی است
معاون فنی اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان ایلام هم یکی از مهمترین آسیب های زیست محیطی را آتش سوزی های اراضی جنگلی و مرتعی اعلام کرد و گفت: این رویداد که عمدتا بر اثر بی احتیاطی و سهل انگاری عامل انسانی رخ می دهد، موجب نابودی یا خسارت اراضی طبیعی می شود که جبران این خسارت ها سنگین و گاه غیر ممکن است.
حجت الله فتحی اظهار کرد: خشکیدگی یا زوال بلوط که در سال های اخیر گریبان جنگل های بلوط منطقه زاگرس را گرفته و موجب خشکیدگی و مرگ یا آسیب دیدن بخش قابل توجهی از درختان منطقه رویشی زاگرس شده است که عمده این خشکیدگی در استان ایلام است.
وی ریزگردها، تغییرات اقلیمی، دمایی و جوی (پراکنش نزولات جوی، نوع، زمان بارش، میزان شدت نزولات) بر پوشش جنگلی و گیاهی، سطح مقاومت آنها در برابر امراض و استرس و بروز خشکیدگی و آفت زدگی درختان جنگلی زاگرس را حاصل این فرآیندهای تغییر یافته دانست.
وی تغییر کاربری اراضی جنگلی و مرتعی توسط کشاورزان را از دیگر چالش ها مشکلات زیست محیطی و طبیعی بر شمرد که فشار و آسیب زیادی را به مراتع وارد می سازد و همچنین چرای بی رویه و دائمی دام در مراتع به مرور زمان باعث کوبیدگی و فرسایش خاک و کاهش زایش آن می شود.
** بهره برداران سوخت های جنگلی باید به تغییرالگوی سوخت ترغیب شوند
فتحی با بیان اینکه حفاظت از طبیعت به 2 صورت بیولوژیکی و فیزیکی است، افزود: در حفاظت فیزیکی باید وضع موجود را به منظور جلوگیری از آسیب دیدگی بیشتر حفظ و نگهداری کرد و در حفاظت بیولوژیکی هم باید مطابق با توپوگرافی و شرایط اقلیمی و جغرافیایی رویشگاه ها و اراضی جنگلی تنوع زیستی را احیا کرد و توسعه بخشید.
وی تاکید کرد: مناطق جنگلی باید دارای سه اشکوب یا طبقه به ترتیب شامل درخت اصلی و چند 100 ساله، درختچه و بوته زار باشد تا تنوع درختی و زیستی در جنگل حفظ شود که در 61 درصد عرصه های جنگلی تنک استان ایلام نسبت به جنگل های انبوه این سه اشکوب کمتر وجود دارد.
فتحی با اشاره به معضل جدی قطع درختان در این استان هم گفت: قطع درختان هر چند در استان ایلام به نسبت دیگر استان ها کمتر است اما همین مقدار اندک هم می تواند برای حیات جنگل خطرآفرین باشد و موجب نابودی تنوع گیاهی و درختی شود.
معاون فنی اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان ایلام افزود: این اداره کل در سال های اخیر برای حفظ درختان و جلوگیری از قطع آنها، تلاش برای تغییر الگوی سوخت روستاییان و بهره برداران جنگلی و توزیع وسایل گرمایشی و پخت پز فسیلی بجای نباتی را در دستور کار خود قرار داده و با این روش ها موجب کاهش چشمگیر قطع درختان از سوی بهره برداران روستایی و عشایری شده است.
** دستگاه های عمرانی درطراحی و اجرای طرح ها پیوست زیست محیطی را لحاظ کنند
وی یادآور شد: همچنین دستگاه های عمرانی و توسعه ای نیز باید در مطالعه، طراحی، تدوین و اجرای طرح ها و پروژه های خود پیوست های زیست محیطی را لحاظ و رعایت کنند و اقدام های آنها متوازن و موزن با طبیعت باشد چرا که طبیعت غنی و محیط زیست سالم و پایدار رشد اقتصادی، صنعتی و تولید ثروت را به همراه دارد.
فتحی گفت: باید به یاد داشته باشیم که یکی از مهمترین نقش درختان و پوشش گیاهی جذب آب و رطوب و هدایت آن به سفره های زیرزمینی است و در واقع جنگل به نوعی تولیدکننده و نگهدارنده آب است که قطع بی رویه درخت و فقدان پوشش جنگلی و مرتعی موجب جاری شدن روان آب ها و بروز سیلاب و نیز زایش تدریجی بیایان می شود.
** حیات و مخاطرات پیش روی کره زمین همچون حلقه های زنجیربه هم متصل است
توجه به سلامت، حفظ و احیای محیط زیست انسانی و طبیعی عامل بقا و حیات این سیاره خاکی است که با کوچکترین تهدید و آسیب این اکوسیستم به خطر می افتد و گونه های جانوری و نباتی و حتی انسان ها در معرض نابودی و خطر قرار می گیرند.
نکته حائز اهمیت اینکه تمام اکوسیستم طبیعت در کره زمین همچون حلقه های یک زنجیر به هم متصل هستند به گونه ای که مثلا اگر در یک نقطه جغرافیایی بسیار دور همچون جنگل های انبوه آمازون یا یکی از قطبین طبیعت به مخاطره افتد آثار آن بطور مستقیم و غیر مستقیم همه جهان را فرا می گیرد.
افزایش گازهای گلخانه ای، استفاده از سلاح های شیمیایی، میکروبی و اتمی در جنگ ها، آتش سوزی های مداوم در عرصه های جنگلی، کشتار و صید بی رحمانه جانوران، تجاوز به حریم کوه، دریا، رودخانه و طبیعت با هدف ساختمان سازی یا تغییر کاربری آنها به کشاورزی و طرح های صنعتی و صدها نمونه از این موارد باعث می شود تا چهره کره زمین از فرم اصلی و طبیعی خود خارج شود و تداوم این امر شاید در سال های آتی زندگی را برای جانداران این سیاره بی همتا با مشکل همراه سازد.
هم اکنون به عینه مشهود است که تعادل کره زمین تا حدود زیادی به هم خورده و سوراخ شدن لایه محافظ و نگهدارنده ازن، افزایش گرمای زمین و کاهش تعداد روزهای سرد و برفی نسبت به گذشته، خشکسالی و کاهش نزولات جوی، پایین رفتن آب دریاها و رودخانه ها، خشک شدن تالاب ها و دریاچه ها، انقراض یا کاهش جمععیت گونه های جانوری و گیاهی تنها نمونه های کوچکی از به هم خوردن تعادل در طبیعتی است که خداوند آن را بر مدار نظم آفریده است.
تلاش در جهت حفظ این سرمایه گرانبهای بی مانند وظیفه ای عمومی و جهانی است که عزمی همگانی و بین المللی را می طلبد و اگر نوع بشر به ادامه حیات و زندگی در این سیاره زیبا اما مظلوم و بی دفاع امیدوار و راغب است باید از هم اکنون به فکر نجات آن باشد چرا که فردا بسیار دیر است./م
