انتقاد همواره به پیشرفت بشر، در هر حوزهای که مشغول به کار باشد کمک بسزایی میکند. انتقاد به دلیل آن که ایرادات و نقایص فرد را هدف قرار داده و اکثر اوقات با ارائه راهکارهایی برای اصلاح این ایرادات، همیشه مورد توجه بوده است، زیرا تقدیر و تشکر و تشویق صرف و بیتوجهی به ایرادات فرد، سبب میشود که وی خود را عاری از هرگونه ایراد و اشتباه بپندارد. در نتیجه انتقاد به مشخص شدن و رفع ایرادات افراد منتهی میشود. البته باید در انتقاد جانب انصاف را در نظر گرفته و به ایرادتراشی مشغول نشد.
حال با ارائه امتیازات انتقاد و تایید یاریرسان بودن آن، باید گفت که بیشتر انتقادات در زمینه هنر صورت میپذیرند و دلیل عمده آن نیز میتواند تعامل بیشتر هنر با مردم و مخاطبان باشد.
منتقد نیز میتواند یک مخاطب کاملا عادی یا یک مخاطب حرفهای با سطح آگاهی و اطلاعات بالا باشد و هنرمند را در هر چه بهتر شدن یاری دهد.
اما میان انتقاد و توهین مرز باریکی وجود دارد که متاسفانه در بیشتر موارد، فرد انتقادکننده از این مرز عبور کرده و توهین به جای انتقاد مینشیند. واژههای ناسزا و ناروا، تمسخر و بسیاری موارد از این دست تمایز میان توهین و انتقاد را روشن میکند.
در انتقاد، فرد با احترام و در نهایت ادب نظرات خود که اتفاقا نظراتی مخالف رویه فعلی هنرمند هستند را ارائه میدهد تا وی با خواندن این نظرات در مسیر رفع ایرادات و نواقص خود گام بردارد. اما در توهین، فرد با بهکارگیری بدترین الفاظ و زنندهترین واژهها سعی در به کرسی نشاندن حرف خود داشته و از احترام چشمپوشی میکند.
این امر باعث ایجاد تنش میان فرد انتقادکننده و هنرمند شده و به واسطه در میان بودن توهین، هنرمند به نظرات فرد اعتنا نکرده و متعاقبا به اصلاح ایرادات وی نیز منجر نمیشود.
در آن روی سکه، هنرمندانی وجود دارند که با وجود اطلاع از ایراد و نقص در کار خود، پذیرای انتقادات محترمانه افراد هم نبوده و نظرات مخالف را با بدترین توهینها پاسخ میگویند. این امر به جریحهدار شدن احساسات مخاطب منجر شده و گسترش تنش میان وی و مخاطبان را سبب میشود.
متاسفانه هم مخاطب توهینکننده به وفور یافت شده و هم هنرمند انتقادناپذیر. مخاطبی که به جای ارائه نظرات فحاشی میکند و هنرمندی که به جای شنیدن نظرات محترمانه مخاطب وی را هیچ خطاب میکند، در هیچ کجای جامعه آرمانی حضور ندارند و نه تنها باعث پیشرفت نشده، بلکه گامهایی در مسیر پسرفت جامعه برمیدارند.
همواره باید در نظر داشت که در جوامع بشری، تعامل، تبادل نظر و شنیدن صدای مخالف به پیشرفت تمام جامعه کمک کرده و بستر را برای جامعهای پویا و فعال در زمینه نقد و اظهارنظر مهیا میسازد.